Jeżeli zapytać anglojęzyczną osobę (nawet największego fana Bruce’a Willisa), czy oglądała Szklaną pułapkę, to ona pokręci głową.
Trudno znaleźć wspólne tematy w dziedzinie kina z obcokrajowcem, tłumacząc znaną nam nazwę słowo po słowie. Jeżeli chcecie mówić swobodnie w obcym języku, warto zapamiętywać oryginalne nazwy…inaczej można wpaść w pułapkę. Die hard w języku angielskim jest nazwą filmu i jednocześnie idiomem, który oznacza trudny do zwalczenia, niereformowalny, oporny na zmiany.
Сzemu czasami tytuł oryginłu i tłumaczenia na pierwszy rzut oka nie mają noc wspólnego? Można wyodrębnić 3 kategorii problemów, z którymi spotyka się tłumacz:
- Problemy komunikacji międzykulturowej;
- Problemy wynikające z wymagań technicznych;
- Lingwistyczne problemy.
Dystrybutorzy lubią również i utrudniać nazwę, dodając coś od siebie, albo zdradzając fabułę, albo wpisując slogan w celu zwrócenia uwagi większej publiczności. Przykładem służy amerykańska komedia romantyczna Hitch: Najlepszy doradca przeciętnego faceta (ang. Hitch).
Zdarza się tak, że tytuł filmu w ogóle nie tłumaczą, ale nie dlatego, że ktoś nie miał natchnienia. Przyczyny mogą być różne: nie brzmi to dobrze po polsku; nazwa to imię bohatera, oryginalna nazwa już stała się rozpoznawalną w świecie albo istnieje już film z taką nazwą… Ale na przykład tytuł filmu fantastycznonaukowego Interstellar da się przetłumaczyć na polski jak „Międzygwiezdny”, nie razi to uszy i nie jest to nazwą własną, ale dystrybutorzy postanowili zostawić wszystko jak jest. Postępując w taki sposób, ryzykują stracić potencjalnych widzów, którzy nie znają języka angielskiego. Wzmacnia to pozycję zapożyczeń w języku polskim i lekceważenie rodzimych wyrazów. Z drugiej strony, nazwa brzmi „modnie”, film staje się internacjonalnym i rozpoznawalnym w świecie.
Uważam, że jeszcze warto wyodrębnić kategorię filmów, które noszą autentyczne nazwy powstałych wcześniej tekstów kultury. Np. film z 2003 roku Dziewczyna z perłą jest adaptacją powieści Tracy Chevalier o tej samej nazwie. Zarówno film, jak i powieść, osnute są wokół obrazu Jana Vermeera Dziewczyna z perłą (Het meisje met de parel). Jeżeli tłumacz zrezygnuje z takiej głośniej nazwy, to sala kinowa może nie być pełną.
Dużo osób chodzi do kina, przeczytawszy książkę, na podstawie której jest nakręcony film. Po zakończeniu seansu często można usłyszeć: „Książka jest lepsza od filmu”, więc o nazwach książek i ich tłumaczeniach można będzie przeczytać w następnym wpisie.
Bibliografia
Iwanowa P., O sposobach tłumaczenia filmów, „Pytania filologii romańskiej i germańskiej”, nr 3, Petersburg, 2005.
trudnosciprzekladu.wordpress.com 